Προσπάθησα πολύ να βρω μια πιο ουδέτερη λέξη, αλλά όλες οι συνώνυμες εδώ έχουν μία εγγενώς αρνητική χροιά: ευάλωτος, ευπαθής, απροστάτευτος, εκτεθειμένος. Ο λόγος είναι ότι το να είμαστε πραγματικά ανοιχτοί στους άλλους ανθρώπους κρύβει συχνά κινδύνους για την συναισθηματική μας ακεραιότητα. Είναι μία κατάσταση στην οποία έχουμε κατεβασμένες τις άμυνες μας, έτσι μπορεί οποιοσδήποτε – σκόπιμα ή άθελα του – να μας πληγώσει, ίσως και ανεπανόρθωτα. Κανείς δεν θέλει να είναι ευάλωτος, εκτεθειμένος, απροστάτευτος.
Τι φοβόμαστε πραγματικά;
Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο όμως, θα έλεγα πως η ντροπή και ο φόβος είναι που κινούν τα νήματα εδώ. Διότι το να είμαστε ανοιχτοί σημαίνει ότι έχουμε “σε κοινή θέα” τα συναισθήματα, τις απόψεις, τις ανασφάλειες, τις αμφιβολίες, τα ελαττώματα, τα προβλήματα μας, ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο. Σημαίνει ότι οποιοσδήποτε μπορεί να κριτικάρει όχι μόνο τις πράξεις μας, μια κριτική που την αντιλαμβανόμαστε ως επιφανειακή και την ξεπερνάμε εύκολα (άλλωστε οι πράξεις μας δεν μας χαρακτηρίζουν απαραίτητα ως ανθρώπους και μπορούμε να τις αλλάξουμε στο μέλλον), αλλά να κριτικάρει εμάς σαν άτομα: την προσωπικότητα, τον χαρακτήρα, τις αδυναμίες μας. Και αυτή η προοπτική μας τρομάζει όσο λίγο πράγματα στην κοινωνική μας ζωή.
Σχετικό άρθρο: Εξάρτηση και εθισμός: Κάτι έχουμε καταλάβει εντελώς λάθος
Καλά φυλαγμένα μυστικά
Όλοι (όση αυτοπεποίθηση κι αν φαίνεται να έχουμε) λίγο έως πολύ φοβόμαστε ότι τα ελαττώματα και οι ανασφάλειες μας είναι είτε ανόητα είτε πολύ σοβαρά για να τα εκμυστηρευτούμε σε οποιονδήποτε. Κατά βάθος πιστεύουμε ότι είτε θα μας κοροϊδέψουν είτε απλά δεν θα μας καταλάβουν. Ή ακόμη χειρότερα ότι θα μας κρίνουν ή δεν θα θέλουν να μας ξαναμιλήσουν, αν μάθαιναν ποιοι είμαστε πραγματικά. Έτσι προτιμάμε να τα κρατάμε στο σκοτάδι.
Ο Stephen King, περιγράφει αυτόν μας τον φόβο στην αρχή του εξαιρετικού του βιβλίου, The Βody: “Τα πιο σπουδαία πράγματα είναι και δυσκολότερο να ειπωθούν. Εκείνα που σε κάνουν ακόμα και να ντρέπεσαι […] Τα πιο σπουδαία πράγματα είναι που δείχνουν το δρόμο προς τα μύχια της ψυχής […] Κι έρχονται στιγμές που κάνεις εκμυστηρεύσεις που σου κοστίζουν πολύ, μόνο και μόνο για να δεις τους άλλους να σε κοιτάνε παράξενα, μη καταλαβαίνοντας τίποτα από όσα τους είπες ή τον λόγο για τον οποίο τα θεώρησες τόσο σημαντικά ώστε σχεδόν δάκρυσες την ώρα που τα έλεγες.”
Το σημαντικότερο πράγμα στις ζωές μας
Κάτι πολύ σημαντικό που ξεχνάμε ή απλά δεν γνωρίζουμε είναι ότι κανένας δεν είναι τόσο “φυσιολογικός” όσο θέλουμε και προσπαθούμε να δείχνουμε οι ίδιοι καθημερινά στην κοινωνική μας ζωή. Όλοι οι άνθρωποι έχουν βαθιά προβλήματα και ανασφάλειες, όσο καλοί κι αν έχουν γίνει στο να το κρύβουν. Συνεπώς σχεδόν κανένα πρόβλημα μας δεν είναι τόσο μοναδικό και ιδιαίτερο όσο νομίζουμε. Υπάρχουν πολύ άνθρωποι που πιθανώς διστάζουν να ανοιχτούν για παρόμοιους λόγους και παίζουν το ίδιο θέατρο με εμάς.
Επιπλέον, ακόμη κι αν κάποιοι μας αντιμετωπίσουν με σκληρότητα και κριτική, αντί για κατανόηση και ενσυναίσθηση όταν τους ανοιχτούμε, θα υπάρξουν πολύ περισσότεροι που θα κάνουν το αντίθετο. Όχι μόνο επειδή είναι καλοί άνθρωποι ή/και νοιάζονται για εμάς, αλλά και επειδή η αποκάλυψη των ψεγαδιών μας μας κάνει πιο ανθρώπινους, πιο αληθινούς στα μάτια των άλλων.
Αν το σκεφτούμε, συνήθως οι άνθρωποι που είναι πιο κοντά μας, οι άνθρωποι που αγαπάμε και εμπιστευόμαστε περισσότερο, είναι αυτοί που ξέρουν κάποια από τα σκοτεινότερα μυστικά μας (και εμείς τα δικά τους). Κι αυτό επειδή το να είναι κανείς ευάλωτος, ανοιχτός, είναι βασική προϋπόθεση για το χτίσιμο αληθινών και ουσιαστικών σχέσεων με άλλους. Και στην τελική, αυτές οι σχέσεις δεν είναι που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία;
Αξίζει το ρίσκο να είναι κανείς ευάλωτος;
Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο παραμένουμε κλειστοί, με υψωμένες τα τείχη μας, προσπαθώντας να αφήσουμε απ’έξω την κακία των ανθρώπων, τόσο περισσότερο κρατάμε έξω και την καλοσύνη, την συμπόνοια, την αγάπη, τις αληθινές ανθρώπινες σχέσεις. Αυτά είναι που δίνουν σε μεγάλο βαθμό νόημα και χρώμα στη ζωή μας. Ναι, το να είναι κανείς ευάλωτος σημαίνει ότι ρισκάρει πολλά και το ξέρω ότι μπορεί να είναι πολύ δύσκολο για τους περισσότερους, αλλά δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να έρθουμε πιο κοντά στους άλλους. Γιατί μόνο όταν είμαστε εμείς ανοιχτοί, ανοίγονται και οι άλλοι σε εμάς.
Τι λέτε λοιπόν; Αξίζει;
ΥΓ Αν θέλετε, μπορείτε να ακούσετε τι έχει να πει η Brene Brown που ερευνά ειδικά αυτή την πτυχή της ανθρώπινης ψυχολογίας. Αν εγώ δεν ήμουν αρκετά πειστικός, αυτή θα σας κάνει σίγουρα να δείτε την λέξη ευάλωτος πολύ διαφορετικά! 😉