Βιβλίο: Super brain: Απελευθερώνοντας την εκρηκτική δύναμη του νου

Θα αρχίσω κατευθείαν με ένα “fun fact” ή καλύτερα “science fact”. Ο εγκέφαλος ενός ενήλικου ανθρώπου περιλαμβάνει πολύ παραπάνω από 150.000 χιλιόμετρα νευροαξόνων και αμέτρητων δενδρίτων, οι οποίοι αρκούν για να τυλίξουν τη Γη παραπάνω από 4 φορές.

Θα σου δώσω λίγο χρόνο να το συνειδητοποιήσεις. Τα δίκτια νευρώνων που σχηματίζονται μέσα στον εγκέφαλο σου αυτή τη στιγμή μπορούν να τυλίξουν τη Γη… όχι 1 και 2 αλλά 4 φορές!! Για όσους δεν το ξέρουν, μόλις το googlara, η διάμετρος της γης (στον ισημερινό) είναι 12.742 χιλιόμετρα!

Προσωπικά ακόμα δεν μπορώ να το «χωνέψω»…

Όσο διαβάζω βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης, όπως το «Η μαγεία της πραγματικότητας» ή το «Super Brain» συνειδητοποιώ πως οι άνθρωποι φτιάχνουμε ιστορίες με μάγους, τέρατα και ξωτικά αλλά η πραγματική μαγεία, αυτή της επιστήμης, είναι μέσα μας και γύρω μας, απλά δεν κάνουμε τον κόπο να μάθουμε για αυτή.

Το άρθρο αυτό είναι βασισμένο στο βιβλίο Super Brain και θα μιλήσουμε για τον εγκέφαλο και τους μύθους που έχουν δημιουργηθεί όλο αυτόν τον καιρό.

Ποιους μύθους θα καταρρίψουμε;

• «Ο εγκέφαλος μας χάνει εκατομμύρια κύτταρα σε καθημερινή βάση, χωρίς αυτά να αντικαθίστανται»
• «Η γήρανση του εγκεφάλου είναι αναπόφευκτη και μη-αναστρέψιμη»

Ο εγκέφαλος και τα «χαμένα» κύτταρα-Super brain

Στο βιβλίο τονίζει, πως ο εγκέφαλος περιέχει βλαστοκύτταρα τα οποία μπορούν να εξελιχθούν σε νέα κύτταρα. Από την άλλη μεριά, ο εγκέφαλος μας χάνει όντως  85.000 φλοιώδεις νευρώνες καθημερινά. Ο ρυθμός απώλειας είναι 1 νευρώνας ανά δευτερόλεπτο. Ακόμα όμως και αυτό το φαινομενικά μεγάλο νούμερο αποτελεί το 0,0002% του εγκεφαλικού φλοιού, μιας και ο εγκέφαλος περιλαμβάνει περίπου 40 δισεκατομμύρια νευρώνες.

Παρόλο αυτά, ο μύθος αυτός είναι τόσο καλά παγιωμένος μέσα στο σπίτι μιας καθημερινής οικογένειας, που δύσκολα καταρρίπτεται.

Μεγάλη είναι η συνεισφορά του καθηγητή Πολ Κόλμαν, ο οποίος έδειξε πως ο συνολικός αριθμός νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο σου, στην ηλικία των 20 δεν αλλάζει σημαντικά με την ηλικία των 70.

Η ανάπτυξη νέων νευρώνων (νευρογέννηση), παρατηρήθηκε για πρώτη φορά σε πτηνά. Ο εγκέφαλος των σπίνων συγκεκριμένα μεγαλώνει σε μεγάλο βαθμό, από άποψη νευρικών κυττάρων, όταν μαθαίνουν νέα τραγούδια με σκοπό να ζευγαρώσουν. Όταν μάθουν το τραγούδι, τότε ένας μεγάλος αριθμός από νευρικά κύτταρα πεθαίνουν αφού εξυπηρέτησαν τον σκοπό τους.

Πειράματα που έχουν γίνει σε ποντίκια και γορίλες δείχνουν ότι η σωματική άσκηση και το εμπλουτισμένο περιβάλλον συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη νέων νευρώνων. Όσο σημαντικό και αν είναι αυτό το αποτέλεσμα, θα ήταν βιαστικό να το συνδέσουμε με τον εγκέφαλο των ανθρώπων.

(Θυμάμαι μια φορά είχα διαβάσει ένα άρθρο του με τίτλο «Εξήγηση του ανθρώπινου εγκεφάλου κτλ κτλ. Ενθουσιασμένος πατάω να διαβάσω και η έρευνα ήταν για κουνούπια…κουνούπια)

Σίγουρα μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για αυτά τα πειράματα, μιας και μορφολογικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος μοιάζει πολύ με αυτούς από άλλα θηλαστικά αλλά έχει βασικές διαφορές. (διάβασε εδώ περισσότερα)

Εγκέφαλος και γεράματα – Super brain

Τέρμα οι δικαιολογίες «είμαι μεγάλος και δεν τα καταλαβαίνω αυτά που λες παιδί μου» :P.

Πάμε να δούμε γιατί.

Καταρχάς ο η διαδικασία της γήρανσης, προχωρά περίπου 1% μετά τα 30. Επίσης κάθε άνθρωπος γερνά διαφορετικά ακόμα και αν μιλάμε για ομοζυγωτικά δύδιμα. Η γήρανση εξαρτάται από τη ζωή που κάνει ο καθένας μας. Από τις σχέσεις που έχουμε με τους γύρω μας, το φυσικό περιβάλλον που μας περιβάλλει, την εργασία, την άσκηση του σώματος μας αλλά και του εγκεφάλου μας. Πρακτικά εξαρτάται από το πόσο θα ενδώσουμε στη φράση «μεγάλωσα τώρα και δεν μπορώ να αλλάξω».

«Υπάρχουν ενεντηντάρχονοι χρηματιστές που κάνουν πολύπλοκες αλλαγές αξιοποιώντας τη μνήμη τους, η οποία έχει βελτιωθεί με το πέρας του χρόνου» απόσπασμα του βιβλίου super brain.

Το παράδοξο είναι ότι όλοι αλλάζουμε, ο εγκέφαλος μας ποτέ δεν είναι ο ίδιος. Πιο συγκεκριμένα ο εγκέφαλος μας είναι εύπλαστος και δυναμικός. Αυτή τη στιγμή που διαβάζεις αυτό το άρθρο, αναδιαμορφώνεται. Δεν χρειάζεται να επέλθει κάποιος τραυματισμός για να λάβει μέρος αυτή η διαδικασία. Η ιδιότητα αυτή ονομάζεται νευροπλαστικότητα.

Δες ένα σχετικό βίντεο για την νευροπλασικότητα.

Γιατί έχει αναπτυχθεί το σκεπτικό «μεγάλωσα τώρα, ότι έμαθα έμαθα»;

Ο συγγραφέας του βιβλίου εξηγεί πως ένας άνθρωπος μεγάλης ηλικίας τείνει να απλοποιεί τις νοητικές του δραστηριότητες, λόγο ενός αμυντικού μηχανισμού. Το αίσθημα ασφάλειας για όσα ξέρει νικά την όρεξη να μάθει κάτι καινούργιο. Ως αποτέλεσμα, δεν δημιουργούνται νέες συνάψεις. Παρόλη την καθοδική πορεία (από άποψη υγείας του εγκεφάλου),  οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να επιλέξει συνειδητά να ακολουθήσει μια ανοδική πορεία, ανεξαρτήτως ηλικίας. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργήσει νέους δενδρίτες και συνάψεις, οι οποίοι με τη σειρά τους θα βελτιώσουν την υγεία του εγκεφάλου.

Αν κρατάς τον εγκέφαλο σου σε εγρήγορση θα σε υπηρετεί σε όλη σου τη ζωή.

Διάβασε επίσης: Είναι ο ύπνος χαμένος χρόνος;